LÀM CHỦ BẢN NĂNG

Định nghĩa: Những hành động của thân thể mà bỏ qua lý luận (của lý trí) thì gọi là bản năng.

Bản năng xuất hiện ở đâu: Bản năng xuất hiện ở tất cả các loài sinh vật sống như cỏ cây, hoa lá, muông thú và cả loài người nữa.

Cây cỏ hoạt động hoàn toàn dựa trên bản năng, muông thú hoạt động dựa trên bản năng và kinh nghiệm còn loài người thì dựa trên bản năng và lý trí. Trong những tình huống khẩn cấp bạn sẽ luôn thấy bản năng thức dậy rất mạnh mẽ. Bản năng là một thứ được thúc đẩy từ trái tim, từ linh hồn, trong đó mọi hành động của bản năng đa phần là để hỗ trợ cho sự sống.

BẢN NĂNG CỦA THỰC VẬT

Thực vật hoạt động hoàn toàn dựa vào bản năng. Hạt cây khi gặp đủ điều kiện thuận lợi thì rễ tự mọc và hướng xuống đất, mầm tự nảy và hướng lên trời. Cây luôn vươn mình hướng về phía ánh sáng, rễ cây lại luôn hướng đến nơi ẩm ướt, có mạch nước ngầm. Rễ cây nếu gặp vật cản như đá không thể đâm xuyên thì lập tức né tránh. Nếu mật độ sinh trưởng của các loài xung quanh quá lớn thì cây sẽ tập trung hết sức để vươn lên cao đón ánh sáng. Có cạnh tranh thì cây rất cao, còn ít cạnh tranh thì tán lá rất rậm rạp, sum suê.

Tùy vào môi trường sống mà cây cỏ có sự tiến hóa, biến đổi cho phù hợp. Ví dụ môi trường quá nóng, quá khô, cây sẽ tập trung vào phát triển rễ và thân để chứa nước nhiều hơn là tập trung vào lá. Đất quá cằn thì rễ sẽ đâm thật sâu xuống dưới để tiếp cận với lớp đất ẩm ướt và nhiều dưỡng chất. Nói chung thì sự tiến hóa luôn tìm cách để có thể duy trì sự sống cho phù hợp, cân bằng với điều kiện, hoàn cảnh thực tế.

BẢN NĂNG LOÀI THÚ

Thực vật luôn nằm yên một chỗ còn loài thú có thể di chuyển để kiếm ăn, săn mồi. Loài thú ngoài việc sống theo bản năng chúng còn phát triển bộ não để lưu trữ kinh nghiệm sinh tồn và di truyền cho các thế hệ sau. Bản năng là thứ duy nhất "thúc đẩy" chúng "hành động". Khi hành động thì yếu tố "kinh nghiệm" sẽ quyết định cách thức, thái độ của động vật. Ví dụ lần đầu đến một khu vực mới lạ chúng sẽ rón rén, cẩn trọng, đề phòng. Dần dần các lần sau chúng sẽ ít cẩn trọng hơn, nếu tháng này qua năm khác chúng di chuyển ở khu vực đó mà luôn an toàn thì chúng sẽ vô tư đi lại như ở nhà của mình vậy.

Tuy nhiên nếu trong một lần di chuyển ở khu vực đó chúng gặp phải nguy hiểm, lập tức lần sau chúng lại chuyển sang chế độ "đề phòng". Quan sát trước sau rồi mới "hành động". Động vật không có suy nghĩ, chúng cảm thấy đói thì kiếm ăn, khát thì uống, mệt thì ngủ, nguy hiểm thì trốn chạy, động tình thì kiếm bạn giao phối.

BẢN NĂNG LOÀI NGƯỜI

Bản năng bị điều khiến bởi nguyên lý thỏa mãn, tức luôn đi tìm kiếm sự dễ chịu, thoải mái ngay tức khắc, đáp ứng lại mọi khao khát, ham muốn và nhu cầu. Nếu những nhu cầu này không được ngay lập tức đáp ứng, chủ thể sẽ rơi vào trạng thái lo âu hoặc căng thẳng. Ví dụ, cơn đói hay cơn khát tăng lên sẽ làm xuất hiện nỗ lực tìm kiếm cái ăn hay đồ uống ngay lập tức.

Bản năng rất quan trọng trong những năm tháng đầu đời vì nó đảm bảo những nhu cầu của trẻ sơ sinh được đáp ứng. Nếu trẻ đói và không thoải mái, trẻ sẽ khóc cho đến khi nhu cầu này của bản năng được thỏa mãn. Vì trẻ nhỏ thường bị thống trị hoàn toàn bởi bản năng nên sẽ không có gì phải bàn cãi khi những nhu cầu này phải được đáp ứng ngay. Thử tưởng tượng khi bạn cố dỗ bé nhà bạn chờ đến giờ cơm trưa mới được ăn thì sẽ như thế nào? Lúc này bản năng của trẻ đòi hỏi được thỏa mãn ngay lập tức và bởi những thành tố khác của tính cách chưa xuất hiện nên trẻ sẽ khóc cho đến khi bạn đáp ứng nhu cầu này của trẻ.

Tuy nhiên, ngay lập tức đáp ứng những nhu cầu này không phải lúc nào cũng mang tính thực tế và có khi còn bất khả thi. Nếu con người chúng ta bị thống trị hoàn toàn bởi nguyên lý thỏa mãn này thì bản thân ta có lẽ sẽ cứ giật ngay thứ ta cần khỏi tay người khác để thỏa mãn cơn thèm khát của mình.

Mặc dù con người ta rồi cũng sẽ học được cách kiểm soát bản năng nhưng bộ phận này của tính cách sẽ vẫn tồn tại như thời ta còn nhỏ, là nguồn năng lượng căn bản nhất trong cả cuộc đời. Chính sự hình thành của bản ngã và siêu ngã cho phép ta kiểm soát những bản năng nguyên thủy nhất, mạnh mẽ nhất và khiến ta hành xử theo một cách vừa thực tế vừa được xã hội chấp nhận.

Loài người là động vật bậc cao, là tinh anh của muôn loài, là giống loài duy nhất có khả năng làm chủ bản năng. Làm chủ ở đây là dùng lý trí khống chế, kiềm chế không cho bản năng bộc phát. Thông qua kinh nghiệm được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, thông qua thực tế trải nghiệm mà con người có khả năng, phân tích, phán đoán tình hình dựa trênh việc đánh giá các khả năng trước khi lựa chọn "hành động".

Bản năng giống như một con mãnh thú, khi cần nó sẽ cung cấp sức mạnh vô song. Ngày xưa một thùng đạn nặng từ 90-110kg, khi máy bay đang oanh tạc dữ dội lại cần chạy thật nhanh qua một khe rừng. Lúc đó các chiến sỹ (một người) có thể nhấc bổng lên chạy băng băng. Nhưng khi không còn tình huống nguy hiểm mà bảo vác lên ai cũng lắc đầu lè lưỡi. Có thể thấy lúc ranh giới giữa sự sống và cái chết là lúc bản năng hoạt động mạnh mẽ nhất.

Khi bạn thấy một cô gái đẹp hoặc xem phim khiêu dâm, mặc dù bạn chẳng có ham muốn gì tại thời điểm đó nhưng thằng nhóc của bạn vẫn trỗi dậy. Đó là bản năng duy trì nòi giống để đảm bảo sự sống được phát triển, sinh sôi và nảy nở.

Bản năng là một thứ luôn tồn tại và đi kèm với bất kỳ dạng sống nào từ thô sơ đến phức tạp, tinh vi. Vì vậy bản năng không phải thứ cần được tiêu diệt mà chúng ta cần làm chủ bản năng, chuyển hóa nó từ những cái "thú tính" nhất trở thành nhân tính, thần tính. Nói cách khác tu hành không phải là diệt dục mà là chuyển hóa dục vọng từ thấp thỏi lên thanh cao. Biết cách sử dụng dục vọng vào những mục đích cao đẹp, hướng thượng để cuộc sống ngày một tiến hóa, phát triển đi lên.

Khi bản năng trỗi dậy, nếu không có lý trí áp chế thì bản năng sẽ làm chủ và chúng ta hành động "như một con thú". Nếu dùng lý trí để ép cơ thể hoạt động mà không có bản năng "tiếp sức" thì chúng ta sẽ làm việc trong sự uể oải, thiếu động lực, chán chường. Vậy kịch bản đẹp nhất là bản năng và lý trí cùng chung một mục tiêu, một con đường, một nhiệm vụ, một sứ mệnh. Tức là làm cho bọn nó cùng hướng, cùng pha, cùng quan điểm, cùng mục tiêu. Lúc đó không thằng nào phải đấu tranh với thằng nào cả, tất cả sức mạnh của tinh thần và trí lực đều nhất quán, chúng ta sẽ trở nên "mạnh mẽ" và quyết tâm hơn rất nhiều.

Trước khi có thể đạt được điều đó chúng ta cần nâng cao trí tuệ, cần phải có một cái đầu "thức tỉnh" để làm chủ "con mãnh thú" bên trong. Cái đầu thức tỉnh là cái đầu hướng đến những giá trị cao đẹp, nhân văn, thiện lành, hướng thượng. Tức là những phần bản năng thuộc lớp thú sẽ dần dần bị kiềm chế, hàng phục để bản năng thuộc lớp người được đề cao, nâng tầm và phát triển. Tuy nhiên trên hành trình tiến hóa dài đằng đẵng chúng ta không chỉ dừng lại ở nhân tính mà cần phát triển lên các tầng nhận thức cao hơn như: Thần tính, Phật tính, Thiên Chúa tính...

Lúc đó những tầng bản năng vô cùng sâu và nguyên thủy được "đánh thức". Chúng rất hoang dã, đầy sức mạnh và khó khống chế. Đó là những thử thách hết sức cam go trong hành trình tiến hóa. Bạn không thể vừa có Phật tính lại tồn tại thú tính mạnh mẽ được. Thế giới này là nhị nguyên, thần tính mạnh thì thú tính phải giảm, đó là nguyên lý cân bằng âm dương. Bạn muốn có những phẩm tính tốt đẹp thì những phẩm tính đối nghịch cần được kiểm soát, làm chủ hoặc chuyển hóa.

Hoàng Nhật Minh.

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank

TỦ SÁCH TINH HOA:

Sách nói: 02:03:26

Vị Giám Đốc Một Phút - Bí Quyết Xây Dựng Nhóm Làm Việc Hiệu Quả (Ken Blanchard)

Tứ Đại Quyền Lực (Scott Galloway)

Sách nói: 09:16:10

Trò Chuyện Với Vĩ Nhân (Osho)

Sách nói: 09:02:28

Sự Im Lặng Của Bầy Cừu (Thomas Harris)

Sách nói: 04:09:47

Nóng Giận Là Bản Năng, Tĩnh Lặng Là Bản Lĩnh (Tống Mặc)

Đường Mây Trên Đất Hoa (Nguyên Phong)

Sách nói: 04:20:00

Bình Tĩnh Khi Ế, Mạnh Mẽ Khi Yêu (Ellen Fein)

Sách nói: 04:26:57

Truyện Kiều (Nguyễn Du)

Sách nói: 04:13:44

100 Điều Nên Biết Về Phong Tục Việt Nam (Hồng Minh)