TÒ MÒ KHÔNG ĐỊNH KIẾN

"Hãy tò mò nhưng đừng gò định kiến". (Walt Whitman)

Tò mò là một trong những phẩm chất quan trọng mà nhiều người không đánh giá cao. Tò mò là cách mà chúng ta tự thừa nhận rằng chúng ta không biết tuốt. Hàm chứa trong sự tò mò là một sự khiêm nhường nào đó. Rằng chúng ta mong muốn tìm hiểu, lắng nghe và học hỏi thêm. Quan trọng hơn thế, rất nhiều khi phẩm chất tò mò giúp một người tốt dần lên, hiểu biết nhiều hơn, trải nghiệm ngày một phong phú và đa chiều hơn. Nhiều người bình thường, thậm chí có lúc bị đánh giá thấp khi còn trẻ như Edison, Einstein, Pasteur... khi trưởng thành trở thành những nhà phát minh, nhà khoa học, những con người vĩ đại, một phần bởi họ luôn luôn lưu giữ tính tò mò ấy.

Điều đáng tiếc thứ nhất là xã hội ngày nay đang dần bị mất đi sự tò mò. Trong một thế giới tràn ngập thông tin, chúng ta sẽ nghĩ rằng những thông tin khắp nơi sẽ kích thích tính tò mò và khiến chúng ta sẽ mong muốn tìm hiểu nhiều hơn nữa, học hỏi, xem xét vấn đề từ nhiều góc cạnh, lăng kính hơn. Thế nhưng có vẻ như phần đông con người ngày nay chỉ tìm kiếm những thông tin để khẳng định những niềm tin hay tư duy họ đã có từ trước.

Điều đáng tiếc thứ hai là nếu có điều gì chúng ta chưa hiểu, nhiều người trong chúng ta có thể nảy ra sự tò mò nhưng lại đi kèm theo vô vàn định kiến cố hữu mà ta đã có từ trước. Thay vì tiếp cận vấn đề với một nội tâm trong sáng, cầu thị để tìm hiểu, thì chúng ta lại moi móc các định kiến có sẵn ra để tự lý giải và sau đó thì giết chết luôn cái tâm tò mò mới nảy sinh. Vì thế sự tò mò cuối cùng lại chẳng đem lại chuyển biến gì tốt đẹp hơn.

Ví dụ một người nghe nhạc Trịnh và thích nghe Khánh Ly, thích chất hát như không hát, lời ca như hư không, dần nảy sinh sự bám víu vào lối nghe đó, từ ấy nảy sinh định kiến rằng nhạc Trịnh không thể được hát hay hơn bởi bất cứ ca sĩ nào khác. Người ấy sau này hễ nghe bất kỳ một ca sĩ nào tìm cách khai thác một góc cạnh khác của nhạc Trịnh thì đều dè bỉu và gạt bỏ. Người ấy vì thế mà tự giới hạn chính mình đối với trải nghiệm mới.

Tò mò giúp ta nhạy cảm hơn với sự thay đổi xung quanh, từ môi trường cho tới các tương tác xã hội. Ta sẽ nhạy cảm mới nhận ra các xu hướng mới của xã hội, chính trị, kinh tế... cũng có khi nhạy cảm nhận ra sự thay đổi của bằng hữu, có người thì từ doanh nhân lại trở thành hành giả, có người đang làm CEO lại bỏ về làm lang y chữa bệnh... Sự nhạy cảm dẫn tới tò mò. Nhưng nếu tò mò lại đi kèm với định kiến, chấp chước và dính mắc lại nặng nề hơn. Nhẹ thì mất đi cơ hội học hỏi, mua thêm sự hoài nghi, bực bội, nặng thì nảy sinh nghiệp chủng cho những hành động, lời nói và suy nghĩ có hại, để lại di chứng và hậu quả về sau.

Hãy cùng đọc bài thơ Hãy Tò Mò, Nhưng Đừng Gò Định Kiến của Diana C. lấy cảm hứng từ câu danh ngôn nổi tiếng của Walt Whitman:

Be Curious, Not Judgemental (Diana C)

Don’t judge another person,

You have no right!

There’s fog and distortion

In what you have in sight…

You are not them

They are not you,

So why condemn?

Why tell them what to do?

You haven’t felt

What they’ve experienced

Or how they’ve knelt

To gain resilience…

You don’t understand

And you shouldn’t try;

Learn to accept,

Be it truth or a lie.

Bản dịch thơ (David Nguyen)

Đừng đánh giá người khác.

Ta làm gì có quyền

Khói sương và ảo ảnh

Làm mờ nhãn quan ta

Ta không phải là người

Người không phải là ta

Thế mà muốn phán quyết

Bắt người phải theo ta?

Ta chưa từng trải qua

Chứng đắc của người ấy

Những phút giây sinh tử

Mà họ phải trải qua

Nếu ta đã không hiểu

Thì cũng đừng nên cố

Hãy nhẹ nhàng chấp nhận

Dù là đúng hay sai.

Nhất Không

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank

TỦ SÁCH TINH HOA:

Lời Tiên Tri Celestine (James Redfield)

Tâm Hồn Cao Thượng (Edmondo De Amicis)

Đôi Điều Cần Suy Ngẫm (Jiddu Krishnamurti)

Minh Chứng Thiên Đường (Eben Alexander, M. D)

Tự Do Đầu Tiên Và Cuối Cùng (Jiddu Krishnamurti)

Để Trở Thành Người Bán Hàng Xuất Sắc (Jeffrey J. Fox)

Sách nói: 02:32:07

Đừng Bao Giờ Từ Bỏ Ước Mơ (Nhiều Tác Giả)

Kỷ Luật Không Nước Mắt (Nhiều Tác Giả)

Sức Mạnh Của Sự Trầm Lắng (Jennifer B. Kahnweiler)