LÒNG TRỜI

Việc xem vận trời đất, nhân sinh, lòng người để từ đó soi xét việc mình phải làm, lúc tiến, lúc lui, phù hợp mệnh trời, thuận thiên mà làm thì không phải chết tức tưởi, tiến lên thì thành sự nghiệp, rạng danh tiên tổ, lui về thì được chữ Hòa, yên vui ba họ.

Quỷ Cốc Tử nói: “Xuân sinh; Hạ trưởng; Thu liễm; Đông tàng. Đạo trời là vậy, chẳng thể làm trái.” Lại nói: “Làm trái, dù thịnh ắt suy”.

Trời đất có 4 mùa, 72 tiết, nhân tình thế thái cũng có quy luật biến hóa riêng. Làm người nếu có hành động trái ngược với quy luật phát triển của vạn vật, thì dù thế lực lớn mạnh đến mấy cuối cùng cũng sẽ thất bại. Còn nếu hành động đúng theo quy luật phát triển, thì dù hiện thời có thể còn đơn thương độc mã, nhưng rồi vẫn có thể lấy ít thắng nhiều mà làm nên sự nghiệp.

Tôn Tử có câu: “Tri thiên, tri địa, thắng nải bất còng”

Nghĩa là: “Biết trời, biết đất, thắng lợi sẽ không còn giới hạn”.

Biết trời để thuận theo chứ không phải để nghịch lại. Gia Cát Lượng tuy tài ba là thế, ngồi lều tranh biết thiên hạ chia ba, tìm mọi cách đi nghịch lại, bảy lần xuất Kỳ Sơn bảy lần lại phải rút về. Đến khi tự biết tuổi thọ không còn, lập đàn thất tinh cầu thọ thêm một thập kỷ, đến ngày cuối cùng vẫn bị Ngụy Diên đạp đổ ngọn đăng chủ, đành ngậm ngùi mà ra đi.

Hư Thực Thiên trong Kỳ Kinh Thập Tam Thiên có viết: “kiến khả nhi tiến, tri nan nhi thối”. Nghĩa là: "thấy tiến được thì tiến, biết khó thì nên lui". Việc xem vận trời đất, nhân sinh, lòng người để từ đó soi xét việc mình phải làm, lúc tiến, lúc lui, phù hợp mệnh trời, thuận thiên mà làm thì không phải chết tức tưởi, tiến lên thì thành sự nghiệp, rạng danh tiên tổ, lui về thì được chữ Hòa, yên vui ba họ. Sao phải đánh đổi tất cả, đi ngược vận số, cố đấm ăn xôi, như thế chỉ thêm phần bất hạnh mà thôi.

Lịch sử nước Việt ta cũng có nhiều bậc kỳ tài, lúc thuận thì làm quan, cống hiến, lúc nghịch thì lui về ẩn cư, sống an nhàn. Tỷ như Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, "Tứ triều huân nghiệp nhân trung kiệt" (một tay anh kiệt sự nghiệp trải bốn triều vua) lúc lui về ở ẩn lại nhàn tênh, như thế gọi là đã thấm nhuần cái lẽ Thuận Thiên:

Một mai, một cuốc, một cần câu,

Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.

Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,

Người khôn, người đến chốn lao xao.

Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.

Rượu đến cội cây, ta sẽ uống,

Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao (Cảnh Nhàn, Nguyễn Bỉnh Khiêm)

Nhất Không

Cám ơn sự hỗ trợ, động viên để duy trì và phát triển website. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank