TRUNG DUNG TÂN KHẢO: CHƯƠNG 18. HẠNH PHÚC CỦA THÁNH NHÂN (TT)

第十八章

子曰: 無憂者, 其惟文王乎. 以王季為父, 以武王為子, 父作之, 子述之, 武王纘大王, 王季, 文王之緒. 壹戎衣, 而有天下. 身不失天下之顯名. 尊為天子, 富有四海之內, 宗廟饗之, 子孫保之. 武王末受命周公成文武之德; 追王大王, 王季, 上祀先公, 以天子之禮. 斯禮也達乎諸侯, 大夫, 及士, 庶人. 父為大夫, 子為士, 葬以大夫, 祭以士. 父為士, 子為大夫, 葬以士, 祭以大夫. 期之喪達乎大夫. 三年之喪達乎天子. 父母之喪, 無貴賤一也.

PHIÊN ÂM

Tử viết: «Vô ưu giả, kỳ duy Văn Vương hồ. Dĩ Vương Quí vi phụ, dĩ Võ Vương vi tử; phụ tác chi, tử thuật chi, Võ Vương toản Thái Vương, Vương Quý, Văn Vương chi tự. Nhất nhung y, nhi hữu thiên hạ. Thân bất thất thiên hạ chi hiển danh. Tôn vi Thiên tử, phú hữu tứ hải chi nội, tông miếu hưởng chi, tử tôn bảo chi. Võ Vương mạt thụ mệnh Châu công thành Văn Võ chi đức; truy vương Thái Vương, Vương Quí, thượng tự tiên công, dĩ Thiên tử chi lễ. Tư lễ dã đạt hồ chư hầu, đại phu, cập sĩ, thứ nhân. Phụ vi đại phu, tử vi sĩ, táng dĩ đại phu, tế dĩ sĩ. Phụ vi sĩ, tử vi đại phu, táng dĩ sĩ, tế dĩ đại phu. Cơ chi tang đạt hồ đại phu. Tam niên chi tang đạt hồ thiên tử. Phụ mẫu chi tang, vô quí tiện nhất dã.

CHÚ THÍCH

- Vương Quí 王季 = Con ông Cổ Công Đản Phụ tên là Quí Lịch 季歷; lấy bà Thái Nhậm 太任 đẻ ra Văn Vương. - Văn Vương 文王 = tên Xương, làm Tây Bá đời vua Trụ 紂 . - Võ Vương 武王 = Con vua Văn Vương tên Phát. - Toản 纘 = kế tục, kế tiếp. - Tự 緒 = nghiệp. - Nhung Y 戎衣 = áo mặc đi đánh giặc. Có nhiều tác giả giải chữ Nhất nhung 壹戎衣 như sau: nhất 壹= 殪 = ế = giết; Nhung 戎= đại = lớn; Y 衣= 殷 Ân = Nhà Ân. Người nước Tề đọc Ân 殷 là Y 衣. Trong kinh thi thiên Khang cáo có chữ: 壹戎殷 (Trung Dung Kim Thích, tr.34) - Mạt 末= giả. - Châu Công 周公 = Con Văn Vương, em Võ Vương, tên Đán. Sau ông còn phụ tá vua Thành Vương trị nước. - Cơ 期 = giáp năm

TRA CỨU THẦN SỐ HỌC Xem Đường Đời, Sự Nghiệp, Tình Duyên, Vận Mệnh, Các Năm Cuộc Đời...

Khoa học khám phá bản thân qua các con số - Pythagoras (Pitago)

- Tang một năm là tang những người bàng hệ, thân thuộc, chỉ áp dụng tới hàng đại phu. Thiên tử, chư hầu không theo lệ này.

- Tang ba năm có hai loại (theo lễ nhà Ân): a) Tang cha mẹ; b) Tang khác ((1) Chư hầu tang Thiên tử, (2) Đại phu tang quốc quân, (3) Đích tôn nối nghiệp tang tổ phụ mẫu, (4) Vua kế vị để tang vua trước, (5) Cha để tang con trưởng, (6) Thiên tử để tang hoàng hậu.)

- Tang cha mẹ thì nhất luật ba năm. Tang loại khác thì chỉ áp dụng trong những trường hợp hãn hữu. (Trung Dung kim thích, tr.35-36)

DỊCH CHƯƠNG 18

Hạnh phúc của thánh nhân

Đức Khổng có nói:

Vua Văn thảnh thơi vô tư lư

Vương Quí cha, Vua Vũ là con.

Cha làm con nối nghiệp luôn,

Thái Vương, Văn Quí, Văn Vương một giòng.

Võ Vương nối nghiệp cha ông,

Phá tan binh Trụ thâu tròn giang san.

Danh tiếng Ngài lừng vang thiên hạ

Lên ngôi trời trị cả bốn phương.

Tổ tiên tông miếu hiển dương,

Con con, cháu cháu, vẻ vang oai quyền.[1]

Võ Vương già mới lên trị nước,

Nhờ Châu Công phụ lực hưng bang.

Tổ tiên đều được truy phong,

Thái Vương, Vương Quí đều đồng tước vương.

Lễ thiên tử đem dùng tế tự

Tế tổ tiên ghi nhớ tiên công.

Lễ này từ đó phổ thông,

Chư hầu, sĩ thứ, chúng dân đều dùng.

Cha là quan, nếu con là sĩ,

Táng theo quan mà tế theo dân.

Cha dân mà có con quan,

Táng theo sĩ thứ, tế hàng sĩ phu.

Năm tang tùy một hay ba,

Tùy là thân thích hay là song thân.

Tang thân thích một năm ấy lệ,

Từ dân gian cho chí đại phu.

Ba năm: tang mẹ, tang cha,

Thứ dân, Thiên tử đều là một khuôn.[2]

BÌNH LUẬN

Chương này tiếp tục bàn về hạnh phúc của thánh nhân, lấy vua Văn, vua Võ làm thí dụ để chứng minh rằng những người đạt tới mức nội thánh ngoại vương sẽ được Trời ban cho nhiều ân sủng. Cố đại đức tất đắc kỳ vị, tất đắc kỳ lộc, tất đắc kỳ danh, tất đắc kỳ thọ. Có khi còn lãnh được mệnh Trời, thay Trời trị dân, lập khuôn phép cho thiên hạ khắp nơi phải khuôn theo, làm vinh danh cho tông tổ và cũng bảo vệ được cho con cháu lâu dài.

Đọc đoạn này ta liên tưởng một câu khác cũng rất chí lý trong Trung Dung:

«Mỗi động tác quân tử đều nên như mẫu mực,

Mỗi lời nói, thiên hạ đời sau sẽ nương vào.» [3]

Ta cũng lại thấy rằng khi lập ra những lễ nghi phép tắc, Võ Vương và Châu Công vẫn áp dụng định luật hiệt củ, tức là suy bụng ta ra bụng người.

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank