SUY NGẪM VỀ THIỆN VÀ ÁC: CHƯƠNG 16. CUỘC SỐNG CỦA MỘT NGƯỜI BÌNH THƯỜNG

Phần 3: SỐNG VỚI MA QUỶ

Chương 16: CUỘC SỐNG CỦA MỘT NGƯỜI BÌNH THƯỜNG

Sống với ma quỷ là lao đầu vào một thế giới khó nắm bắt, lừa dối, bế tắc, phù phiếm, không xác thực, mê muội và hết sức phù du. Để tồn tại giữa tình trạng ngẫu nhiên bất ngờ đòi hỏi người ta phải hiểu, phải khoan dung và yêu thích thế giới. Không bước vào thế giới theo cách này, sẽ không còn con đường nào, không có sự thức tỉnh nào, không có cõi Niết bàn và cũng chẳng có tự do. Mara và Đức Phật đã đan kết vào nhau… Suy nghĩ xem có thể tồn tại trong sự cô lập hay không tức là đã trở thành nạn nhân cho thủ đoạn xưa cũ nhất của Mara: giật mạnh thứ có điều kiện ra khỏi ma trận chứa nó và nâng nó lên thành trạng thái của thứ không điều kiện.

Nếu Mara chết, thì, vì là đối cực của nó nên Đức Phật phải sống. Kẻ xấu xa và kẻ được nhận thức không thể tách rời nhau trong sự sống cũng như trong cái chết. Cuộc sống mà không có cái chết và cái chết không có cuộc sống thì đều vô nghĩa. Cuộc sống là nơi các dòng chảy đẹp đẽ và cố định hướng đến những mục tiêu của nó. Việc tuôn chảy mạnh mẽ của từng sự vật sống đối với sự thừa mứa quá mức của nó cũng giống như sự vật lộn với cái chết. Sống là để từ bỏ mục đích của con người. Người ta vứt bỏ bản thân để trả lời cho câu hỏi về việc có mặt ở đây - bằng việc hiểu rằng mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút có thể là cơ hội cuối cùng để làm điều này. Giống như việc thổi bùng lên một ngọn lửa, cõi Niết bàn là việc tự hủy cuộc sống trong từng lúc.

Không có ma quỷ gây trở ngại, người ta không thể tạo ra con đường. Vì con đường được tiếp tục mở rộng bằng việc vượt qua những chướng ngại vật ngăn cản sự tự do chuyển dịch dọc theo con đường đó. Nếu Mara không bước vào con đường này thì không có điều gì để chúng ta trao đổi những thứ cần thiết thúc đẩy bản thân mình ra khỏi cơn khủng hoảng. Và nếu không có sự thay đổi tuần hoàn của cuộc sống thì không có nhu cầu cho một quan niệm mang tính hướng dẫn để định hướng cho bản thân mình; nếu chúng ta không nản chí thì sẽ không có nhu cầu thoát khỏi con đường mòn; không có sự đơn độc thì sẽ không có nhu cầu tham gia vào những cộng đồng để chia sẻ những ý tưởng và những bài thực hành; và nếu không có sự xung đột hay mâu thuẫn thì sẽ không có khả năng đạt được sự hòa hợp hay giải pháp.

Thay vì đạt được nhận thức sâu sắc vào Chân lý tuyệt đối duy nhất, Đức Phật đã đánh thức một tổ hợp những sự thật bao quanh những xung đột về sự tồn tại của loài người cũng như giải pháp của họ. Hành vi nhận thức này không bỏ mặc Ngài vướng vào sự khai sáng huyền bí lâu dài mà mở ra trước mặt Ngài một con đường để theo giữa những thăng trầm đổi thay của thế giới. Ấn tượng mà Đức Phật tác động lên những người đối đầu với Ngài không chỉ đơn thuần dựa vào lời lẽ khôn ngoan và những hành động thương hại. Dường như Ngài đã xuất hiện trước những người khác mà điều gì đó đã bị chặn lại một cách quyết liệt và đáng chú ý.

Khi kẻ giết người hàng loạt Angulimala cố gắng đưa thêm Đức Phật vào danh sách những nạn nhân, hắn đã mai phục trên đường đi và đuổi theo Ngài. Nhưng dù chạy nhanh đến đâu, hắn vẫn không đuổi kịp Ngài với bước chân đi bộ điềm tĩnh của người thầy tu. Hắn la lớn: “Đứng lại! Đứng lại!”. Đức Phật nói: “Ta đã ngừng rồi. Giờ đến lượt ngươi phải ngừng”, Ngài giải thích, “Ta đã ngừng vĩnh viễn. Ta đã né tránh bạo lực hướng đến con người; nhưng ngươi vẫn không ngừng cản trở việc hướng đến mọi thứ đang sống: đó là lý do tại sao ta đã dừng lại còn ngươi thì không”. Kẻ sát nhân đã cảm kích, vứt bỏ vũ khí và trở thành một thầy tu. Mỗi sự tương tác giữa Đức Phật và Mara (hay người được ủy quyền của nó là Angulimala) đã viết những ý tưởng trừu tượng thành kịch bản bằng việc chuyển chúng thành sự tác động giữa những tính cách đặc trưng của con người. Những căng thẳng giữa vòng luân hồi và cõi Niết bàn, cố định và tự do đã bắt đầu rạn nứt. Những gì đang bị đe dọa đã bùng lên thành cuộc sống. Sức sống này đã tạo nên những câu chuyện hấp dẫn hơn lý thuyết. Cuộc đời riêng của một người được phản ánh trong những vở kịch theo một cách thức mà lý thuyết không thể đạt được.

Tế Công là một nhà sư Trung Quốc sống vào thế kỷ thứ IX, ông nổi tiếng nhờ sự hiểu biết về quy luật tu hành và cũng là người tinh thông bộ kinh Kim Cương của Đức Phật. Có lần ông ta tức điên lên vì biết rằng có một trường phái mới được gọi là Thiền đang rất phát triển ở miền Nam Trung Quốc. “Làm sao mà lũ ma quỷ ở miền Nam dám nói chỉ bằng việc hướng sự chú ý vào bộ óc của loài người là người ta có thể thấy rõ bản chất và trở thành Đức Phật?”, ông ta phản đối. “Tôi sẽ kéo chúng ra khỏi hang động, hủy diệt giống nòi, rồi báo đáp lại lòng tốt của Đức Phật”. Mang những tác phẩm của mình trên lưng, ông bắt đầu lên đường làm nhiệm vụ.

Khi đến thành phố Liễu Châu, Tế Công hạ gánh sách trên vai xuống rồi đến gần một bà lão đang bán thức uống bên vệ đường. Nhìn vào đống sách của ông ta, bà lão nói:

Tôi sẽ chỉ bán cho ông nếu ông có thể trả lời được câu hỏi của tôi. Kinh Kim Cương có nói rằng “Ý tưởng đã qua không thể nắm bắt được, ý tưởng hiện tại không thể nắm bắt được, ý tưởng tương lai cũng không thể nắm bắt được”. Vậy một nhà sư như ông mong muốn trang bị cho mình ý tưởng nào?

Tế Công im bặt. Nhận ra sự thiếu sót trong hiểu biết của mình, ông ta đã nghe theo lời khuyên của bà lão tìm đến gặp Long Đàm, một Thiền sư để thỉnh giáo. Một đêm tối trời, nhắm chừng Tế Công sắp rời khỏi phòng học, Long Đàm đưa cho ông ta một cây nến để soi đường. Khi Tế Công lấy được cây nến, Long Đàm bèn thổi tắt nó đi. Tế Công bất ngờ nhận ra những gì mà Đức Phật đã dạy. Ngày hôm sau ông đốt hết những tập văn của mình và dành 30 năm sau đó để thực hành suy ngẫm.

Đức Phật và Đấng Kitô có thể đã chinh phục được ma quỷ nhưng không ngăn cản được lũ ma quỷ phá hoại Phật giáo hoặc Thiên Chúa giáo. Chủ đề của bộ kinh Kim Cương là một quan niệm tự do về trạng thái trống rỗng. Tế Công đã chuyển nó thành học thuyết về sự áp bức. Ông không thể chấp nhận giả thuyết cho rằng Đức Phật có lẽ đã ngấm vào cuộc đời bình thường. Đối với ông, Đức Phật và sự trống rỗng đã bị cách ly khỏi dòng chảy rối ren, ngẫu nhiên của sự tồn tại và được đặt bên ngoài tầm với trên chiếc bệ của Chân lý. Mara đã thành công trong việc tạo ra những thứ để đánh bại Đức Phật. Là một “kẻ áp đặt những giới hạn” (Antaka), nó gửi kèm tình trạng trống rỗng vào trong ranh giới của một học thuyết tôn giáo mà những tín đồ đã đấu tranh để duy trì.

Thiền đã tìm cách chinh phục lại Mara bằng việc phá bỏ sự phân chia này và hàng ngày thừa nhận Phật tại tâm. Trong dòng chảy đầy cuốn hút và khổ não ngay trước mắt, Đức Phật chưa bao giờ im lặng, chưa bao giờ đơn độc, mà đối thoại không ngừng với ma quỷ. Mara không bị phản đối hay kết tội nhưng bị tóm chặt và bị biến đổi. Đức Phật thừa nhận sự hóa thân của mình bằng chất liệu hiểm ác của sự tồn tại. Ngài biết rằng lúc nào “dòng chảy của Mara” cũng trôi đi và cuối cùng sẽ phá hủy Ngài. Nhưng Ngài chưa bao giờ bị mắc vào nó và cũng không rút lui trước nó. Do vậy những sợ hãi và khao khát, những bối rối và hoài nghi đã bị biến đổi, từ những chướng ngại vật đã trở thành chất xúc tác cho sự hiểu biết và tự do.

Khi Tế Công nghĩ ra cách cư xử cho mình, ông đã từ bỏ quan niệm duy tâm về Đức Phật. “Ý thức là gì?”, nhà sư hỏi. “Hãy nói ra đi!”, Tế Công nói. “Đừng im lặng như thế”. “Vậy còn Đức Phật?”, nhà sư vẫn cố chấp. “Một kẻ ăn mày già người Ấn Độ”, Tế Công nói. Có lần ông ta đã nói với nhóm người của mình rằng:

Ở đây, không có tổ tiên nào và cũng không có Đức Phật nào. Đức Bồ Đề Lạt Ma là một người ngoại quốc khó chịu. Shakyamuni là một cục phân đã được sấy khô. “Ý thức” và “cõi Niết bàn” là những cái cột để buộc những con lừa. Các quyển kinh do lũ ma quỷ viết ra, chúng chỉ là tờ giấy để chùi sạch vùng da nhiễm trùng bị mưng mủ. Không có thứ gì trong số này dành cho các anh cả.

Ông ta đã tìm cách xóa bỏ bất cứ sự gắn kết nào với Đức Phật khi một điều gì đó được tìm thấy tách khỏi sự phức tạp hàng ngày. Ông ta không có thì giờ để có những ý nghĩ kỳ quặc lớn lao về tôn giáo. “Điều được biết đến dưới dạng ‘nhận biết được điều bí mật’”, ông ta nói, “thật ra không có gì ngoài việc xâm nhập để chiếm lấy cuộc đời của một con người bình thường”.

Giống như tất cả những Thiền sư thời đó, Tế Công đã tìm cách gây sốc người nghe bằng việc nhận xét Đức Phật không phải là một nhân vật lịch sử xa xưa được sùng kính như một vị thánh, mà là sự hiện diện quan trọng trong trái tim đang đập dồn của từng tạo vật. Lão Tử đã nói:

Trong đống xương thịt tươi rói này là một con người thực sự không có thân phận; không ngừng thoát khỏi từng người trong số các anh. Đó là những người không nhận thức được điều này, hãy xem đi! Xem đi!.

Lão Tử đã tìm cách thức tỉnh phản ứng bẩm sinh của học trò ngay trước khi cảm giác mê mẩn của sự tự ý thức nắm quyền kiểm soát. Trong một lần họp mặt, có một nhà sư nọ yêu cầu ông giải thích điều ông muốn nói, Lão Tử đã đi xuống hàng ghế, túm lấy người này và la lên: “Nói đi! Nói đi!”. Nhà sư do dự và Lão Tử đẩy người này qua một bên, thốt lên: “Con người thực sự không có thân phận”.

“Con người thực sự không có thân phận” đã gợi lên sự nhập nhằng mơ hồ. “Con người thực sự” (chen-jen) là một thuật ngữ phổ biến của người Trung Quốc nói về một người chín chắn đã được nhận thức, trong khi cụm từ “không có thân phận” vào thời của Lão Tử lại được coi là không quan trọng, như không là ai cả. Khi đối mặt với người khác, cùng lúc chúng ta nhìn thoáng qua giá trị tự nhiên, cũng như sự đau khổ của một người hoàn toàn không chắc chắn về vị trí của mình trong tiến trình của mọi vật. Trong con mắt của từng người chúng ta gặp, để nhận ra Đức Phật thì chúng ta phải gắn kết ràng buộc với người khác, những người thầm lặng kêu gọi chúng ta đáp trả bản tính Phật của người đó.

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank

TỦ SÁCH TINH HOA:

Sách nói: 01:38:03

Bảy Quy Luật Tinh Thần Của Thành Công (Deepak Chopra)

Sách nói: 03:44:43

Tự Chữa Lành (Nhiều Tác Giả)

Sách nói: 02:32:53

Thông Điệp Của Nước (Masaru Emoto)

Sách nói: 02:32:49

Bí Mật Của Nước (Masaru Emoto)

Sách nói: 01:29:30

Từng Bước Nở Hoa Sen (Thích Nhất Hạnh)

Sách nói: 02:53:16

Không Diệt Không Sinh Đừng Sợ Hãi (Thích Nhất Hạnh)

Sách nói: 03:53:07

Giận (Thích Nhất Hạnh)

Sách nói: 23:22:12

Đường Xưa Mây Trắng (Thích Nhất Hạnh)

Trở Về Từ Cõi Sáng (Nguyên Phong)