ĐẠO ĐỨC KINH: CHƯƠNG 25. TƯỢNG NGUYÊN

Hán văn:

有物混成, 先天地生. 寂兮, 寥兮, 獨立而不改. 周行而不殆. 可以為天下母. 吾不知其名; 字之曰道, 強為之名曰大. 大曰逝. 逝曰遠. 遠曰反. 故道大, 天大, 地大, 王亦大. 域中有四大, 而王居其一焉. 人法地, 地法天, 天法道, 道法自然.

Phiên âm:

Hữu vật hỗn thành, tiên thiên địa sinh. Tịch hề, liêu hề, độc lập nhi bất cải. Chu hành nhi bất đãi. Khả dĩ vi thiên hạ mẫu.
Ngô bất tri kỳ danh; tự chi viết Đạo, cưỡng vi chi danh viết Đại. Đại viết thệ. Thệ viết viễn. Viễn viết phản.
Cố Đạo đại, thiên đại, địa đại, vương diệc đại. Vực trung hữu tứ đại, nhi vương cư kỳ nhất yên. Nhân pháp địa, địa pháp thiên, thiên pháp Đạo, Đạo pháp tự nhiên.

Dịch xuôi:

Có một vật hỗn độn mà nên, sinh trước trời đất; yên lặng, trống không; đứng một mình mà chẳng thay; đi khắp nơi mà không mỏi. Có thể làm mẹ thiên hạ.
Ta không biết tên, đặt tên chữ đó là Đạo. Gượng gọi tên đó là Lớn. Lớn là đi, đi là xa; xa là trở lại.
Cho nên Đạo lớn, Trời lớn, Đất lớn. Người cũng lớn. Trong đời có bốn thứ lớn, mà Người là một. Người bắt chước Đất, Đất bắt chước Trời; Trời bắt chước Đạo; Đạo bắt chước tự nhiên.

Dịch thơ:

Có một đấng an nhiên tự hữu,

Trước đất trời, vĩnh cửu tự thành.

TRA CỨU THẦN SỐ HỌC Xem Đường Đời, Sự Nghiệp, Tình Duyên, Vận Mệnh, Các Năm Cuộc Đời...

Khoa học khám phá bản thân qua các con số - Pythagoras (Pitago)

Tịch liêu, vắng ngắt, vắng tanh,

Một mình mình biết, một mình mình hay.

Muôn vàn chẳng chút đổi thay,

Đó đây quanh quất, đó đây chẳng chồn,

Sinh muôn vật, mẹ muôn thiên hạ.

Tính danh người ta há biết sao,

Tên Ngài phải gọi thế nào,

Gọi liều là Đạo, xưng ào là To.

Vì quá to, nên xa thăm thẳm,

Thăm thẳm xa mà vẫn gần kề.

Đạo to, to lớn muôn bề,

Trời to, đất lớn, Người (khoe) lớn (quyền).

Bốn trọng đại trong miền Vũ trụ,

Người nghiễm nhiên được ghé một vai.

Người theo khuôn phép đất đai,

Khuôn trời đất lấy, Đạo cai quản Trời.

Tự nhiên, Đạo cứ thảnh thơi.

BÌNH GIẢNG

Chương này Lão tử lại tiếp tục bình về Đạo. Đại cương vẫn là:

Đạo là căn nguyên vạn hữu.
Đạo vô hình tướng, nên không thể nào đặt tên cho xứng
Đạo vô bất tại. (James Legge cho rằng những chữ «Đại, thể, viễn, phản» tương đương với chữvô bất tại).

Đạo là Nguyên lý, nên tam tài (Trời, Đất, Người) đều do đạo xuất sinh. Đạo Nho cho rằng người là một ngôi trong Tam tài. Lão tử lại cho rằng Người là một ngôi trong «tứ Đại» (Đạo, Thiên, Địa, Nhân). Tuy nhiên, hai đằng vẫn nói lên sự cao trọng của con người.

Vả lại, đường lối con người chung qui là phải khuôn theo trời đất, phải khuôn theo Đạo. Mà Đạo thời «tự nhiên». Cho nên đạt tới mức sống «Tự nhiên» là mức sống cao siêu nhất.

Lưu Tư, tác giả quyển «Bạch thoại dịch giải Lão tử» đã toát lược trong ĐĐK và phân loại của Lão tử trong ĐĐK về Đạo như sau:

Khi gọi tên Đạo 道, Lão tử dùng những chữ:

- Đạo 道 (chương 1, 4, 21, 23, v. v.)

- Nhất 一 (ch. 10, 22)

- Cốc thần 谷神 (ch. 6)

- Huyền tẫn 玄牝 (ch. 6)

Khi tả hình dáng của Đạo, Lão tử nói:

- Hoảng hề, hốt hề 恍兮惚兮 (ch. 21)

- Ảo hề, minh hề 窈兮冥兮 (ch. 21)

- Vô trạng chi trạng 無狀之狀 (ch. 14)

- Vô trạng chi tượng 無狀之象 (ch. 14)

- Thị chi bất khả kiến 視之不可見 (ch. 14)

- Thính chi bất khả văn 聽之不可聞 (ch. 14)

- Nghinh chi bất kiến kỳ thủ 迎之不見其首 (ch. 14)

- Tùy chi bất kiến kỳ hậu 隨之不見其後 (ch. 14)

Khi đề cập gốc Đạo, Lão tử nói:

- Đế tượng chi tiên 帝象之先 (ch. 5)

- Tiên thiên địa sinh 先天地生 (ch. 25)

Nói về sự vận hành của Đạo Lão tử nói:

- Độc lập nhi bất cải 獨立而不妀 (ch. 25)

- Chu hành nhi bất đãi 周行而不殆 (ch. 25)

- Kỳ thượng bất kiểu 其上不皎 (ch. 14)

- Kỳ hạ bất muội 其下不昧 (ch. 14)

Nói về cái dụng của Đạo, Lão tử viết:

- Uyên hề tự vạn vật chi tông 淵兮似萬物之宗 (ch. 4)

- Dĩ duyệt chúng phủ 以閱眾甫 (ch. 21)

- Hầu vương nhược năng thủ chi vạn vật tương tự tân 侯王若能守之萬物將自賓 (ch. 32)

- Vạn vật đặc chi nhi sinh 萬物恃之而生 (ch. 34)

- Đạo thường vô vi nhi vô bất vi 道常無為而無不為 (ch. 39)

- Thiên đắc nhất dĩ thanh; Địa đắc nhất dĩ ninh; Thần đắc Nhất dĩ linh; Cốc đắc Nhất dĩ doanh; Vạn vật đắc Nhất dĩ sinh; Hầu vương đắc Nhất dĩ thiên hạ trinh. 神得一以靈; 谷得一以盈; 萬物得一以生; 侯王得一以天下貞 (ch. 39)

- Đạo sinh Nhất; Nhất sinh nhị; nhị sinh tam; tam sinh vạn vật 道生一; 一生二; 二生三三生萬物, v.v. (ch. 42)

Thực ra, Lão tử còn có nhiều đoạn khác luận về Đạo nhưng sự cố gắng của Lưu tiên sinh khi thu nhập và phân phối những dữ kiện trên cũng đã hết sức đáng khen ngợi.

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank