ĐẠO ĐỨC LÀ GÌ?

1. Đạo đức là gì

Đạo đức là một từ Hán Việt, được dùng từ xa xưa để chỉ một thành tố trong tính cách và giá trị của một con người. Đạo là con đường, đức là tính tốt hoặc những công trạng tạo nên. Khi nói một người có đạo đức là ý nói người đó có sự rèn luyện thực hành các lời răn dạy về đạo đức, sống chuẩn mực và có nét đẹp trong đời sống và tâm hồn. Thế nên xưa nay những người đức độ người ta hay thêm chữ đức trước danh xưng như: Đức phật, đức di lặc, đức chúa, đức Christ, đức giáo hoàng...

Đạo đức có thể được nhìn thấy theo các góc độ sau:

Nghĩa hẹp: Đạo đức thể hiện nét đẹp trong phong cách sống của một người hiểu biết và rèn luyện ý chí theo các bậc tiền nhân về các quy tắc ứng xử, các đường lối tư duy thanh tao tốt đẹp.

Nghĩa rộng hơn: Nghĩa rộng hơn, đạo đức trong một cộng đồng thể hiện qua những quy tắc ứng xử được áp dụng từ việc hợp với đạo lý xưa nay và phong tục của địa phương, cộng đồng đó. Tạo thành nét đẹp truyền thống văn hóa.

Nghĩa rộng: Đạo đức của cả một xã hội thường được xét đến khi xã hội đó bị hỗn loạn và thiếu chuẩn mực. Khi đó những bậc trí giả sẽ định ra những chuẩn mực cơ bản nhất để tạo dựng nên nền tảng đạo đức. Khi đã đạt đạo đức cơ bản nhất thì đó là đạo đức xã hội. Từ đó học tập đi lên thành các thành phần cao cấp hơn.

Người xưa nói rằng: "Có đức mặc sức mà ăn". Tại sao không phải là "có phúc mặc sức mà ăn"? Bởi vì Đức thì tạo ra phúc, phúc xài mãi thì cũng hết. Nếu có chữ đức thì không thiếu chữ phúc. Vậy nên nếu giữ được nền tảng đạo đức thì con người mới phát triển được những giá trị cao đẹp cho mình, cho người.

Đạo này không phải là đạo nào khác mà chính là Đạo làm người. Đạo làm người này so với đạo sanh tử còn trọng yếu hơn nhiều. Có sanh tất có tử, cho dù là những bậc thánh hiền hào kiệt cũng không miễn được cái chết. Nhưng phân biệt thì chết có khi nặng như núi Thái Sơn, song cũng có lúc lại nhẹ tựa lông hồng. Buổi sáng được nghe Đạo, đến tối dẫu phải chết thì cũng có giá trị rồi.

2. Vai trò của đạo đức

Đạo đức có vai trò rất lớn trong đời sống xã hội, trong đời sống của con người, đạo đức là vấn đề thường xuyên được đặt ra và giải quyết nhằm đảm bảo cho cá nhân và cộng đồng tồn tại phát triển. Sống trong xã hội, người ta ai cũng phải suy nghĩ về những vấn đề đạo đức để tìm ra những con đường, cách thức và phương tiện hoạt động nhằm kết hợp lợi ích của mình và cộng đồng, từ đó bảo đảm cho sự tồn tại, phát triển của chính mình và cộng đồng.

Trong sự vận động phát triển của xã hội loài người suy cho cùng nhân tố kinh tế là cái chủ yếu quyết định. Tuy nhiên, nếu tuyệt đối hóa cái “chủ yếu” này thành cái “duy nhất” thì sẽ dẫn tư duy và hành động đến những lầm lạc đáng tiếc. Sự tiến bộ của xã hội, sự phát triển của xã hội không thể thiếu vai trò của đạo đức. Và khi xã hội loài người có giai cấp, có áp bức, có bất công, chiến đấu cho cái thiện đẩy lùi cái ác đã trở thành ước mơ, khát vọng, đã trở thành chất men, thành động lực kích thích, cổ vũ nhân loại vượt lên, xốc lên. Đạo đức đã trở thành mục tiêu đồng thời cũng là động lực để phát triển xã hội.

Vai trò của đạo đức còn được biểu hiện thông qua các chức năng cơ bản của đạo đức: Chức năng điều chỉnh hành vi, chức năng giáo dục, chức năng nhận thức như đã trình bày ở phần trên.

Ngày nay để xây dựng xã hội mới, chúng ta đang cần có những con người mới. Những con người phát triển toàn diện cả đức và tài. Tuy nhiên, cần chú ý trong quan hệ giữa đức và tài hôm nay, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn lưu ý, nhắc nhở chúng ta phải coi trọng cả tài và đức nhưng phải lấy đức là gốc. Bởi lẽ tài năng chỉ có thể phát triển lâu bền trên nền của đức và tài năng chỉ có thể hướng thiện trên gốc của đức.

3. Mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật

Đạo đức là những chuẩn mực mà xã hội thừa nhận nó để điều chỉnh hành vi của con người.

Pháp luật cũng vậy, nhưng pháp luật là do nhà nước - giai cấp thống trị lập ra để bảo về giai cấp mình, bảo vệ nhân dân, bắt buộc con người ở trong hoàn cảnh đó phải xử xự như vậy.

Pháp luật ban hành dựa trên những chuẩn mực đạo đức, những tập quán, hành vi mà con người xử xự, chấp nhận nó. pháp luật là đạo đức nhưng đạo đức chưa hẳn là pháp luật.

Ví dụ: pháp luật hôn nhân gia đình cấm những người có quan hệ trong phạm vi 3 đời kết hôn với nhau. Ở ngoài xã hội cũng không có ai chấp nhận những người này được kết hôn với nhau.

Tuy nhiên vấn đề khác biệt nhất ở đây đó là:

Đạo đức do con người thừa nhận, những hành vi bị xem là vô đạo đức không bị chủ thể nào áp dụng các biện pháp chế tài. Vì mỗi con người xem xét mỗi hành vi đó dưới nhiều góc độ khác nhau, vào quan niệm chủ quan của họ.

Pháp luật đã được nhà nước ban hành bắt buộc mọi người ở trong hoàn cảnh đó phải xử sự như vậy. Do đó hành vi bị coi là vi phạm pháp luật sẽ bị chủ thể - Nhà nước áp dụng các biện pháp chế tài, nó mang tình giáo dục những người khác trong xã hội và nhờ có pháp luật xã hội của chúng ta có sự công bằng, bình đẳng.

Kết luận: đạo đức thay đổi khi nền tảng xã hội thay đổi, xã hội phát triển càng phong phú thì đạo đức cũng theo đó mà mở rộng. Vậy đạo đức cần quán chiếu theo tùy từng thời kỳ, văn hóa, luật pháp mà đưa ra chuẩn mực cho sát nhất với từng thời kỳ phát triển của dân tộc, xã hội

Hi vọng các bạn có thể ủng hộ trong khả năng, để giúp đỡ đội ngũ biên tập và chi phí duy trì máy chủ đang ngày một tăng. Mọi đóng góp xin gửi về:
Người nhận: Hoàng Nhật Minh
Số tài khoản: 103873878411
Ngân hàng: VietinBank

TỦ SÁCH TINH HOA:

Bụi Phấn - Tuyển Chọn Những Câu Chuyện Hay Nhất (Nhiều Tác Giả)

Đường Đến Tự Do - Tăng Tốc Hiệu Quả Tự Do Tài Chính Của Bạn (Peter Mallouk)

Bí Quyết Trường Thọ Của Người Nhật (Shigeaki Hinohara)

Sách nói: 01:53:28

Chicken Soup For The Soul - Tập 19: Tin Vào Ngày Mai (Jack Canfield)

Tử Tế Đáng Giá Bao Nhiêu? (Bernadette Rusell)

Khác Biệt Để Bứt Phá (Jason Fried)

Nhà Đầu Tư Thông Minh (Benjamin Graham)

Sách nói: 05:45:45

Hạnh Phúc Đến Từ Sự Biến Mất (Ajahn Brahm)

Những Nguyên Lý Quản Trị Bất Biến Mọi Thời Đại (Peter Drucker)